Pijnkliniek Zottegem

Neurostimulatie of ruggenmergstimulatie

Indien u reeds meerdere medicamenteuze behandelingen en infiltraties heeft ondergaan kan na multidisciplinair overleg ( pijnarts, fysiotherapeut , neurochirurg, orthopedist , psycholoog ) neurostimulatie (= implantatie van een neurostimulator) overwogen worden

Met neurostimulatie trachten we uw chronische pijnklachten op een niet-medicamenteuze wijze te behandelen.

Wat is ruggenmergstimulatie ?

Pijnreceptoren in ons lichaam sturen via het ruggenmerg een impuls of signaal naar de hersenen.

Gewaarwording van pijn vindt dus plaats in de hersenen en niet op de plaats van weefsel – en of zenuwbeschadiging. De impulsen of signalen worden vanuit de plaats van beschadiging , via het ruggenmerg, naar de hersenen gestuurd.

De hersenen vertellen ons dus dat we ergens pijn hebben.

Bij ruggenmergstimulatie zal men er voor zorgen dat de impulsen, die in de hersenen als pijn worden geregistreerd, de hersenen niet of minder goed bereiken.

Door ervoor te zorgen dat deze impulsen de hersenen niet of in mindere mate bereiken, kan men inwerken op de gewaarwording van pijn. Aldus zal de pijn niet meer of in mindere mate worden ervaren.

Hierop is de werking van ruggenmergstimulatie gebaseerd.

Met ruggenmergstimulatie worden tintelingen opgewekt die als aangenaam worden ervaren, zodat de aandacht wordt afgeleid van de pijn en de pijnsignalen naar de hersenen worden onderdrukt.

Ruggenmergstimulatie is dus de stimulatie van zenuwbanen thv het ruggenmerg dmv kleine elektrische pulsen.

Deze behandeling wordt toegepast bij verschillende pijnproblemen waarbij er sprake is van zenuwbeschadiging gepaard gaande met neuropathische chronische pijnklachten, in de benen, in de armen of in de rug.

Hoe voelt ruggenmergstimulatie aan ?

De meeste patiënten beschrijven dit als een aangenaam tintelend gevoel in de zone van de pijnklachten. Bij bepaalde vormen van neurostimulatie (bv burst stimulatie of high frequency stimulatie) zal u echter geen tintelend gevoel ervaren.

Effecten en voordelen van ruggenmergstimulatie :

Ruggenmergstimulatie zorgt voor een aangenaam tintelend gevoel in de gebieden waar u gewoonlijk pijn voelt.

Omdat ruggenmergstimulatie plaatsvindt in het gebied waar de pijnsignalen vandaan komen, kunnen de elektrische pulsen specifief gericht worden op het pijngebied. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat de elektrische pulsen het ruggenmerg niet beschadigen.

Met behulp van ruggenmergstimulatie kan vaak een efficiënte pijnverlichting worden bekomen en kan ervoor gezorgd worden dat u duidelijk minder pijnstillers dient te nemen.

Het is echter heel belangrijk om als patiënt steeds een realistisch doel te hebben. Uiteraard hoopt u als patiënt dat door de ruggenmergstimulatie alle pijnklachten zullen verdwijnen. Dit is meestal niet het geval. Neurostimulatie kan een duidelijke pijnverlichting geven met meer dan 50 % vermindering van de pijnklachten (vaak ook 70-80%) en het beter kunnen uitvoeren van uw dagelijkse activiteiten.

Door ruggenmergstimulatie wordt echter de oorzaak van de pijn nooit weggenomen. De vermindering van de pijn varieert van patiënt tot patiënt.

Voorwaarden voor terugbetaling ruggenmergstimulatie :

Indien aan neurostimulatie wordt gedacht, dient U aan een aantal voorwaarden te voldoen (wettelijk verplicht door RIZIV voor de terugbetaling van de neurostimulator) :

1) uitgebreid multidisciplinair overleg en grondige psychologische screening

U zal bij een psycholoog een uitgebreide psychologische screening dienen te ondergaan om na te gaan of uw pijnklachten niet (grotendeels) psychisch gekleurd zijn. Hiertoe dient U een heleboel gestandardiseerde vragenlijsten in te vullen en een persoonlijk gesprek met de psycholoog te hebben. De psycholoog bezorgd ons eenverslag met de bevindingen.

2) er mag geen operatieve mogelijkheid meer zijn die uw pijnprobleem kan oplossen

De neurochirurg tekent op uw terugbetalingsaanvraag dat neurostimulatie de voor u beste oplossing zou zijn om uw pijnprobleem te behandelen.

3) Na implantatie van de neurostimulatie-electrode zal U eerst een proefperiode van minstens 4 weken (28 dagen) moeten hebben waarbij U evalueert welk effekt de neurostimulatie heeft op uw pijnprobleem.

Tijdens een proefperiode zal er getest worden met een uitwendige neurostimulator. Tijdens deze proefperiode zal u elke week gezien worden op de raadpleging bij uw arts om het effect van neurostimulatie te evalueren en evt bij te sturen.

U dient ook een vragenlijst in te vullen waarbij U uw situatie vergelijkt : hoe was het voor de implantatie en hoe is het sinds de implantatie.

Na de proefperiode zal besloten worden of u in aanmerking komt voor de implantatie van een definitieve inwendige neurostimulatorbatterij. Er wordt slechts een definitieve inwendige neurostimulatiebatterij ingeplant wanneer U een pijnreductie heeft van minstens 50% (liefst meer) en u een duidelijke verbetering heeft van uw slaappatroon en van uw dagelijks funktioneren.

Indien er onvoldoende effect optreedt tijdens de proefperiode zal de neurostimulatorelektrode verwijderd worden.

Techniek en procedure van ruggenmergstimulatie :

Bij ruggenmergstimulatie wordt in de epidurale ruimte, de ruimte achter het ruggenmerg, een neurostimulatorelektrode geplaatst die kleine elektrische pulsen geeft.

Deze pulsen worden opgewekt door een neurostimulator (met batterij) die als een soort 'pacemaker' kan beschouwd worden.

De neurostimulatorelektrode wordt via een verlengleiding of extensiekabel aan de neurostimulatorbatterij verbonden. 

Implanteren van het neurostimulatiesysteem wordt in 2 stappen uitgevoerd namelijk

1) Proefstimulatieperiode ( minstens 4 weken ) en

2) Implantatie van definitieve neurostimulatorbatterij

1) Proefstimulatie :

Indien u aan alle criteria voor terugbetaling beantwoordt , zal een procedure gepland worden voor proefruggenmergstimulatie. Bij deze procedure wordt in buiklig met behulp van röntgendoorlichting ( radioscopie ) een neurostimulatorelektrode geplaatst in de epidurale ruimte.

Deze ingreep gebeurt onder een lichte  sedatie.

Deze ingreep duurt ongeveer 1 à 1,5 uur .

Wanneer de electrode geplaatst is, wordt u wakker gemaakt en zal men een lichte elektrische stroom door de neurostimulatorelektrode sturen. U zal hierbij tintelingen voelen , deze zijn totaal niet pijnlijk.

Er zal u gevraagd worden waar u de tintelingen voelt en hoe sterk u de tintelingen voelt.

Op basis van de verkregen antwoorden wordt de exacte positie van de elektrode eventueel nog wat bijgestuurd.

Het is héél belangrijk dat de tintelingen zich bevinden in het gebied waar U pijn heeft.

Wanneer de tintelingen zich bevinden in uw pijngebied  zal door de pijnarts de electrode goed vasthechten en zal de electrode door middel van een een verlengdraad (of extensiekabel) verbonden worden met een uitwendige neurostimulator.

Met deze uitwendige neurostimulator kunnen tijdens de proefperiode tintelingen in het pijngebied worden opgewekt. Deze uitwendige neurostimulator zal tijdens de implantatie worden geprogrammeerd door de technisch medewerker van de firma.

Na de procedure zal u uitvoerig uitleg gegeven worden zodanig dat u in staat zal zijn om dit toestel bij u thuis zelfstandig te bedienen.

Afhankelijk van uw behandelend pijnarts en van uw specifieke situatie zal de ingreep plaatsvinden via daghospitalisatie of (meestal) zal u 1 nacht overnachten in het ziekenhuis. Tijdens de hospitalisatie wordt gedurende 24uur intraveneuze antibiotica toegediend. De dag na de implantatie van de elektrode zal u in de loop van voor- of vroege namiddag reeds het ziekenhuis verlaten.

Gedurende een periode van minstens 4 weken zal de neurostimulatie getest worden om na te gaan of u met dit systeem een pijnvermindering heeft bekomen.

2) Implantatie van definitieve inwendige neurostimulatorbatterij :

Indien u tijdens de periode van proefstimulatie (minimaal 4 weken) een duidelijke vermindering ( > 50 % )  van uw pijnklachten ervaart, zal er in overleg met u w pijnarts een afspraak gemaakt worden voor de implantatie van een definitieve inwendige neurostimulatorbatterij. Deze batterij wordt onderhuids ingeplant ofwel ter hoogte van de buik ofwel ter hoogte van het achterwerk. Deze procedure zal doorgaan onder algemene narcose en u zal terug voor 1 overnachting opgenomen worden in het ziekenhuis.

Met een persoonlijke afstandsbediening zal u zelf in staat zijn om de impulssterkte van uw neurostimulatie te regelen en/of de neurostimulator uit te zetten (bv. ’s nachts of bij het besturen van auto).

Complicaties bij plaatsen van een neurostimulatorelektrode en neurostimulatorbatterij :

Voor zover bekend heeft neurostimulatie op zich geen schadelijk effect op het ruggenmerg.

De kans op complicaties zowel bij de plaatsing van de neurostimulatorelektrode als bij de neurostimulatorbatterij is klein .

De meest frequent voorkomende complicaties zijn :

- bloeding (lokaal of uitzonderlijk epiduraal)

- infectie (lokaal of ter hoogte van het ruggenmergvocht (meningitis) of de epidurale ruimte (abces)) :

de meeste patiënten worden na de procedure van implantatie opgenomen voor 1 overnachting zodat preventief 24 uur antibiotica kan worden toegediend en mogelijks optredende bloeding vast te stellen.

Om een goede wondgenezing te bevorderen, dient u de adviezen over het verzorgen van de operatiewonde strikt te volgen.

- verschuiving van de neurostimulatorelektrode

Raadpleeg steeds onze pijnkliniek bij optreden van koorts, hevige hoofdpijnklachten met nekstijfheid, optredend krachtsverlies in armen en/of benen, zwelling , roodheid of etter t.h.v. uw operatiewonde.

In het geval van infektie dient de patiënt opgenomen te worden, dient de wonde te worden gespoeld en dient intraveneus antibiotica te worden toegediend. In geval van ernstige infektie dient eventueel het aanwezige neurostimulatiemateriaal te worden verwijderd.

In het geval van uitgesproken bloeding dient ook soms heelkundig te worden ingegrepen.

Vaak gestelde vragen ( FAQ ):

Is ruggenmergstimulatie veilig ?

Ruggenmergstimulatie wordt reeds meer dan 30 jaren succesvol toegepast . Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat ruggenmergstimulatie onschadelijk is voor het ruggenmerg.

Worden pijnstillers verder ingenomen tijdens de proefperiode ?

Er wordt aangeraden om uw pijnstillers, zeker in het begin van de proefstimulatie verder te nemen. Bij gunstig effect tijdens de proefperiode van 4 weken kan de pijnmedicatie geleidelijk aan afgebouwd worden. Uiteraard zal dit gebeuren na overleg met uw behandelende pijnarts.

Wat is de levensduur van een neurostimulatorbatterij ?

De levensduur van de neurostimulatorbatterij zal afhangen van het ingestelde programma op uw neurostimulator en van de frequentie en intensiteit van het gebruik.

Bij een niet heroplaadbare neurostimulatorbatterij moet u rekening houden met een levensduur van gemiddeld van 3-4 jaren. Sedert enkele jaren bestaat er echter ook de mogelijkheid om een heroplaadbare neurostimulatorbatterij in te planten met een levensduur van ongeveer 9 jaar.

Tijdens de proefperiode zal dan ook afhankelijk van de programma-instelllingen bekeken worden of er gekozen wordt voor een niet-heroplaadbare of heroplaadbare neurostimulatorbatterij. Hiervoor bestaan RIZIV-regels waarmee de arts rekening dient te houden.

Is het geïmplanteerd apparaat zichtbaar ?

Dit zal afhangen van uw lichaamsbouw en plaats waar de neurostimulatorbatterij wordt ingeplant ( buik of bil ) . 

Zal ik de neurostimulatorbatterij voelen onder de huid ?

Uiteraard zal u steeds een kleine verhevenheid voelen op de plaats van de ingeplante neurostimulatorbatterij.

Is het veilig om huishoudtoestellen of draagbare uitrusting te gebruiken met mijn neurostimulator ?

Het is veilig om met uw neurostimulator een GSM, computer , microgolfoven of andere huishoudelijke apparaten te gebruiken.

Mag ik autorijden met een neurostimulator ?

Wanneer u een wagen bestuurt , kan een plotselinge toename of verandering van de neurostimulatie ervoor zorgen dat u de controle over uw wagen verliest. U kan best uw neurostimulator uit zetten als u veilig uw wagen wilt besturen. 

Kan ik reizen met een neurostimulator ?

Ja. Detectiepoortjes op luchthavens en winkels kunnen uw ruggenmergstimulatiesysteem echter wel detecteren en een alarmsignaal activeren.

Dit zal uw systeem niet beschadigen. Uit voorzorg is het echter aan te raden om uw neurostimulator af te zetten en

deze poortjes niet te passeren .

Op de luchthavens dient u deze poortjes niet te passeren als u een identificatiekaartje  kunt voorleggen van uw neurostimulator aan het veiligheidspersoneel. Dit wordt U door ons overhandigd bij de plaatsing.

Is gebruik van NMR toegestaan ?

Soms wel en soms niet.

Magneten kunnen een batterij aan – of uitzetten maar kunnen de geprogrammeerde instellingen meestal niet veranderen.

De neurostimulatorelektrodes kunnen echter opwarmen bij NMR onderzoek wat tot ruggenmergbeschadiging kan leiden.

Met de oudere neurostimulatorelektrodes en neurostimulatorbatterijen mag er geen NMR onderzoek uitgevoerd worden. Met de nieuwere systemen mag vaak wel een NMR onderzoek plaatsvinden. Vraag steeds na aan uw behandelend pijnarts of u in uw geval een NMR onderzoek mag krijgen of niet.